بررسی مبانی دکارتی مدرنیته

انسان‌گرایی مدرنیته و مبانی اسطوره‌ای آن

جنبش اومانیستی یا انسان‌گرایانه در رنسانس اروپا به‌منظور احیای ارزش ازدست‌رفتة انسان قرون وسطایی که تحت حاکمیت استبدادی نظام سلسله‌مراتبی کلیسا قرار داشت عصر طلایی یونان باستان را نمونة اعلای ارزش‌گذاری به انسان یافت و جهت طراحی مدرنیتة غربی از ادبیات اسطوره‌ای بهرة فراوان برد و شالوده‌های انسان‌گرایانة غرب مدرن را تحت تأثیر اسطوره‌های یونانی شکل داد مقالة حاضر برخی وجوه انسان‌گرایانة مدرنیته غ...

تأثیر بنیادهای فلسفی مدرنیته در مبانی توجیهی انتخابات دموکراتیک

انتخابات به‌عنوان سازوکار تحقق حاکمیت مردم، حق تعیین سرنوشت و انتقال آرام قدرت، نقش بسیار مهمی در نظام دموکراتیک دارد. تأسیسات هر نظام سیاسی و حقوقی بر بنیادهای فکری خاصی استوار می‌شود. نظر به اینکه انتخابات در بستر نظام دموکراتیک کارایی دارد و اندیشۀ دموکراسی در دوران مدرنیته شکل گرفته، این پرسش بنیادین مطرح می‌شود که آیا بنیادهای فکری و فلسفی مدرنیته بر فرایند موجه‌سازی نهاد انتخابات در ن...

بررسی و نقد دوگانه انگاری دکارتی

نقدی بر اختیارگرایی دکارتی

همسازگرایی دیدگاهی است که می­گوید دترمینسم منطقاً با اراده آزاد همساز است و اختیارگرایی به عنوان شاخه­ای از ناهمسازگرایی معتقد است در یک جهان دترمینیستی اراده آزاد امکان تحقق ندارد، ولی اراده آزاد محقق است؛ پس دترمینیسم نادرست است. آیا دکارت یک اختیارگراست؟  از این جهت که دوگانه­انگاری این امکان را به «خود» می­دهد تا علتی ورای علت­های دیگر باشد، احتمالا او یک اختیارگراست. با وجود این خواهیم گفت،...

تحلیل انتقادی مبانی معرفت‎شناختی اومانیسم دکارتی بر اساس اندیشۀ علامه جعفری

اومانیسم به عنوان نگرش حاکم بر دوره مدرنیته، موجودیت خود را تا حدود بسیاری مرهون مبانی و روش معرفت‌شناختی دکارت است. ویژگی اصلی معرفت‌شناسی دکارت اصالت‏دادن به عقلانیت ابزاری است. به عقیدۀ او می‌توان با عقل و بدون هرگونه توسّلی به حواس، به شناختی از واقعیت دست یافت. او با این مبنا خود را به نحوى مطلق به صورت موجودى مى‌شناسد که وجودش یقینى‌تر از همه چیز است. او اگرچه یک اومانیست به معنای امروزی ن...

بررسی و نقد دوگانه انگاری دکارتی